Story: Kastelen en Buiten­plaatsen

Meteen na het Muiderslot nam mijn vader me mee naar kasteel De Haar in de buurt van Utrecht. Dit is het mooiste sprookjeskasteel van Nederland. Talloze internationale gasten verbleven op het kasteel zoals Maria Callas en Brigitte Bardot. Heel schilderachtig is ook het naastgelegen kasteeldorpje Haarzuilens dat volledig is gehuld in de kleuren van Kasteel De Haar: rood en wit.

Een bezoek aan Slot Loevestein ervaar ik iedere keer opnieuw als een magnifieke belevenis. Het kasteel ligt op de meest spectaculaire locatie in het Nederlandse rivierenlandschap. Bezoekers bereiken het kasteel alleen via een smal, doodlopend weggetje dat leidt naar de samenvloeiing van twee machtige rivieren. Op deze eenzame plek zat de wereldberoemde rechtsgeleerde Hugo Grotius gevangen tot hij ontsnapte in een boekkist.

Het eerste kasteel dat Duitse bezoekers aan Nederland tegen kunnen komen, is Huis Bergh. De gigantische burcht ligt pal aan de grens en Autobahn 3, verscholen in een bosrijk heuvellandschap. Huis Bergh verrast mij iedere keer weer. Bijvoorbeeld met de middeleeuwse kunstcollectie die uitblinkt in schoonheid en kwaliteit.

Ook in Gelderland zijn steeds meer kastelen opengesteld voor publiek. Kasteel Ruurlo vormt sinds kort het decor voor de kunstwerken van Carel Willink uit het magisch realisme. De vele bezoekers bewijzen dat het museum een groot succes is. Een ander Gelders kasteelmuseum vinden we in Wijchen. Het is een klein, charmant kasteeltje dat draait op enthousiaste vrijwilligers. En zorg dat je het unieke Jachtslot Sint-Hubertus niet mist. Het ligt aan een groot meer in het Nationaal Park de Hoge Veluwe. Architect Berlage ontwierp het huis en het volledige interieur voor het steenrijke echtpaar Kröller-Müller. Het jachtslot ligt op een steenworp afstand van het museum met de indrukwekkende verzameling schilderijen van Van Gogh.

Kasteel Hernen blinkt uit door innovatieve presentaties. Vooral kinderen vinden een ontdekkingstocht met een pratende lamp door donkere zalen en gangen heel spannend. Een tochtje naar kasteel Doorwerth is voor mij iedere keer weer een belevenis. Vanaf een hoge Veluwse stuwwal doemt het enorme kasteel beneden aan de Rijn op. De laatste jaren is de escaperoute een groot succes. Huis Zypendaal is gebouwd met geld dat de eigenaren verdienden op plantages in Suriname. Geldersch Landschap en Kasteelen is heel open over deze zwarte bladzijde en steunde het wetenschappelijk onderzoek naar het slavernijverleden van huis Zypendaal.

Mensen denken bij een kasteelmanager altijd aan een grijze vrouw met een knot en een brilletje. Dat ouderwetse imago wil ik van ons afschudden.

Kitty neemt ons mee naar de tuin die grenst aan Nationaal Park Veluwezoom. Dit is ook het decor van de Trotsmarkt die kasteel Rosendael iedere maand organiseert. Het concept is ontstaan bij kasteel Groeneveld in Baarn om lokale producten onder de aandacht te brengen. Geldersch Landschap en Kasteelen omarmde het initiatief net als de vele bezoekers. Het is één van de nieuwe activiteiten waarmee Kitty Cloo haar kasteel een eigentijdse uitstraling wil geven. “De laatste jaren hebben we veel geïnvesteerd om alle kastelen van de stichting toegankelijk te maken voor mindervaliden. We vinden inclusiviteit heel belangrijk. We sluiten niemand buiten.”

Vanuit de tuin hebben we ook een mooi uitzicht op het terras van de oranjerie dat vol zit met mensen die genieten van de lunch of een kopje koffie. “De horeca is de verbindende factor. Die is essentieel voor ieder kasteelmuseum. Kasteel Rosendael is een modern museum. Echt een volledig en eigentijds dagje uit.”

Een tuin waar ik vaak wandel, ligt rondom Kasteel Middachten. Op dit eeuwenoude landgoed stap je terug in de tijd. Het kasteel wordt al eeuwenlang bewoond door een familie uit de hoge adel. Graaf en gravin zu Ortenburg heten bezoekers van harte welkom voor een wandeling in hun tuin. Het omringende landgoed ziet er nog net zo uit als driehonderd jaar geleden. Bij het beheer worden oude technieken gecombineerd met de meest moderne richtlijnen voor het behoud van de unieke natuur en ecologie.

Het beheer van het landgoed noemt Ruud een grote uitdaging. Dat heeft te maken met de klimaatverandering. Ruud ziet de gevolgen in zijn tuin. “Bomen laten door de droogte gigantische takken vallen en het bodemleven sterft af. We proberen extra waterpunten aan te leggen en nieuwe borders te creëren om de biodiversiteit te vergroten. Ik organiseer binnenkort een symposium om onze oplossingen te delen, want de verschraling van de biodiversiteit is een internationaal probleem. Zo probeer ik mijn steentje bij te dragen aan een betere wereld.” Ruud neemt ons ook nog mee naar een andere plek in de tuin die hem dierbaar is. Hier vinden we graven voor huisdieren van de vroegere kasteeleigenaren. “Dit vind ik prachtig. Dat je zoveel van een dier houdt dat je het een eigen plekje geeft. Inclusief een zelfgemaakte grafsteen. Hier kom ik heel graag, hier kom ik tot rust.”

Restaurant DeZusters huist in een imposant kloostercomplex uit 1964 waar jarenlang Kanunnikessen van het Heilig Graf woonden. Gasten dineren net als de zusters in de refter, de historische eetzaal van de priorij. Niels neemt ons mee voor een wandeling door de prachtige natuur van de Doornburgh. “Hier groeit daslook en daar vlierbloesem waar ik siroop van maak. Laatst ontdekte ik een veld vol aalbessen. Die werden eerder weggemaaid, maar daar zijn we mee gestopt om de biodiversiteit op de buitenplaats te bevorderen. Dat is goed voor onze planeet, maar is dus ook een verrijking voor de gerechten die ik aan onze gasten presenteer.” Net als de vroegere bewoners van buitenplaatsen en landgoederen wil Niels zoveel mogelijk zelfvoorzienend zijn. Eén van zijn nieuwe plannen is om een wormenhotel te laten maken voor de optimale compostering. “Ik heb nog zoveel ideeën, er valt hier nog zoveel te pionieren. Ik ben nog lang niet klaar op Doornburgh.”