Vincent van Gogh en het Nederlandse landschap
Tijdens zijn leven verkocht hij slechts enkele schilderijen, maar tegenwoordig wordt Vincent van Gogh gezien als een van de grootste schilders aller tijden. De post-impressionistische kunstenaar vond zijn inspiratie in de Nederlandse natuur en wist het platteland te vangen in schilderijen die tegenwoordig miljoenen waard zijn. Maar waarom vond hij deze landelijke omgeving zo prettig?
Om die vraag goed te beantwoorden moeten we naar Brabant. In de kleine plaats Zundert wordt op 30 maart 1853 een jongen geboren die pas (ver) na zijn dood nationaal en internationaal werd erkend als absolute grootmacht in de schilderkunst. Al vanaf kleins af aan zocht Vincent Willem van Gogh zijn toevlucht in de natuur. Hij voelde zich vaak wat onbegrepen en vond als ietwat zwijgzame en in zichzelf gekeerde jongen er de nodige kalmte en rust.
Het bleek de start van iets wat later uit zou groeien tot een der meest bijzondere schilders ooit.
Van Gogh was een van de eerste kunstenaars die impressionistische technieken naar Nederland bracht en daarmee de traditionele Nederlandse kunstscene compleet veranderde. Hij liet zich inspireren door het landschap en de levensstijl van boeren in provincies als Brabant en Drenthe. De rust en regelmaat, het harde werken, de eenvoud: het waren voor de iconische schilder absolute inspiratiebronnen om tot zijn wereldberoemde kunstwerken te komen.
Een leven vol mentale worstelingen
New York vs. Nuenen
In totaal produceerde Vincent van Gogh ongeveer 900 schilderijen en meer dan 1.000 tekeningen en etsen, waarvan er vele diep geworteld zijn in de geschiedenis en een inspiratiebron vormen voor kunstenaars en liefhebbers van over de hele wereld. Zijn werken zijn te vinden bij internationale, gerenommeerde galeries als de The Museum of Modern Art in New York en het Parijse Musée d'Orsay.
Maar de grap is: om de meester te leren kennen en te begrijpen, is een bezoek aan bijvoorbeeld het pittoreske Nuenen in Brabant stiekem veel relevanter. Van Gogh's tijd in dit schilderachtige dorpje (aantal inwoners: nog geen 25.000) was een cruciale periode in zijn artistieke ontwikkeling, en het stelde hem in staat om zijn interesse in het afbeelden van het leven van gewone mensen te verkennen. Hij schilderde er veel landschappen en portretten, waaronder het wereldberoemde ‘De Aardappeleters’.
Van Gogh’s werken van het Nederlandse platteland hebben ons geholpen ons land te waarderen. De schoonheid zit ‘m in haar eenvoud. Sterker nog: hij schilderde op en over plekken die anno nu niet of nauwelijks zijn veranderd. Je kunt vandaag de dag als liefhebber welhaast fysiek in een van zijn vele schilderijen ‘staan’.
Wist je dat?
Van Gogh vaak zijn werken overschilderde om kosten te besparen? Dan rijst de vraag: wat heeft er ooit onder de De Aardappeleters (1885) of een van zijn zelfportretten gezeten?
Onbeschrijfelijke schoonheid
Mooie voorbeelden daarvan zijn te vinden in Drenthe, de provincie waar hij een korte tijd verbleef, maar volop schilderde. De vredige omgeving aldaar maakte, in nog geen drie maanden tijd, een onuitwisbare indruk op hem. Het was volgens Van Gogh een gebied van ‘onbeschrijfelijke schoonheid', zo tekende hij op in één van zijn brieven aan zijn broer Theo. Dat hij het potlood of penseel vaak oppakte, was voor de artistieke natuurliefhebber die hij was dus niet zo’n gek.
Het leverde zo’n veertig werken op, waarvan Ophaalbrug in Nieuw Amsterdam waarschijnlijk de bekendste is. Of denk aan Herder met kudde bij de kleine kerk in Zweeloo, een kunstwerk met daarop een Hervormde kerk die nog altijd bestaat en wordt gebruikt.
En dat is ergens best bijzonder te noemen: nog altijd is het een gebouw in een typisch Nederlands landschap waar eigenlijk verder niets gebeurt. Een beeld van een op het oog prikkelloos bestaan, met gevoel voor natuur en weg van de drukte van de stad - iets waar we in ons chaotische, smartphone-swipende bestaan welhaast een voorbeeld aan kunnen nemen. Van Gogh wijst ons in feite nog steeds de weg en alleen al daarom is zijn nalatenschap zo groot.
Maar het was niet bepaald stoppen op je hoogtepunt. Zeg je Vincent van Gogh, dan zeg je óók afgesneden oor, depressie en, zoals hij het zelf omschreef, ‘verschrikkelijke luciditeit’, wat zoiets zegt als: flink in de war zijn. Hij werd geplaagd door twijfels aan zijn eigen kunnen en had vaak moeite om zijn emoties en ideeën te uiten. Zijn gang naar de Nederlandse natuur was soms een ontsnapping, maar kon niet voorkomen dat hij zichzelf op 37-jarige van het leven beroofde.
Tegelijkertijd blijven zijn creativiteit en buitengewone artistieke bijdragen zijn echte erfenis en wordt Van Gogh nog steeds bewonderd en gewaardeerd over de hele wereld. Met dank aan de Nederlandse natuur en haar landschap.
Vincent van Gogh: gevormd door het Nederlandse platteland
Ontdek het Nederlandse landschap dat Vincent van Gogh tot een van de grootste schilders ooit maakte. Treedt in zijn voetsporen en ervaar al het moois van Brabant en Drenthe.
Lees meer