Van Goghs Drentse avontuur
Op advies van bevriende kunstenaars komt Vincent van Gogh in september 1883 naar Drenthe, om zich door het woeste oerlandschap en de Drentse veenarbeiders te laten inspireren. Hij is dan ongeveer 30 jaar oud, heeft na diverse baantjes gekozen voor het kunstenaarschap en zojuist een liefdesrelatie verbroken. Eenmaal in Drenthe maakt het landschap en het authentieke boerenleven grote indruk op de gevoelige Vincent.
De liefde voor de natuur en de oorspronkelijkheid van de landarbeiders zijn thema’s die Van Gogh nooit meer loslaat. Hij maakt aquarellen en tekeningen, een aantal schilderijen en hij schrijft vele brieven. Hij vindt er rust. Ook nu nog staat Drenthe bekend om haar ruige schoonheid, met uitgestrekte veengronden, heide en oerbossen. De tijd kabbelt hier zachtjes voorbij. Je vindt er de ruimte om weer op te laden. Net als Vincent. Ervaar het zelf en maak samen met Vincent een inspiratiereis naar Drenthe.
Vincents reis door Drenthe
Brieven vol anekdotes en indrukken
Van Gogh schreef maar liefst 23 brieven in de drie maanden in Drenthe. Hieruit weten we precies wat hij meemaakte, hoe hij zich voelde en waarover hij zich verwonderde. De brieven zijn een rijkdom aan anekdotes en indrukken van het Drenthe landschap en het boerenleven. In de eerste week vertelt Vincent over een grappige situatie aan zijn broer Theo. “Om U een staaltje te geven van het echte van deze streek, Terwijl ik die hut zat te schilderen kwamen er twee schapen en een geit die op het dak van dit woonhuis begonnen te grazen. De geit klom op den nok en keek den schoorsteen in. De vrouw die iets op het dak hoorde, schoot naar buiten en slingerde haar bezem naar de geit voornoemd, welke als een gems naar beneden sprong.”
Wat een rust, wat een breedte, wat een kalmte in deze natuur.
Een ellenlange reis met de trekschuit
Op 11 september 1883 komt Vincent aan in Hoogeveen, waar hij de eerste drie weken een zolderkamer huurt in het logement Hartsuiker. Van hieruit reist hij verder met een trekschuit naar de veengebieden in het zuidoosten. Van Gogh noemt de tocht met de trekschuit 'een eeuwig lange vaart' en is enthousiast over het landschap waar hij is aangekomen. De heide was 'ongemeen mooi', met 'Don Quichotte achtige molens of zonderlinge gevaartes van ophaalbruggen' die hun 'grillige silhouetten tegen de wemelende avondlucht' profileren.
Een van de historische trekschuiten uit deze periode is nog in de vaart. Reis Vincent achterna en vaar mee op de snikke ‘Johannes Veldkamp'. Waan je even terug in de tijd en leer alles over het veengebied van Zuidoost Drenthe. Kaartjes zijn te boeken via touristemmen.com.
Kijk rond in Vincents slaapkamer
De komende twee maanden zal Vincent in Nieuw-Amsterdam/Veenoord verblijven. Hier vandaan trekt hij erop uit in de natuur en bezoekt hij andere dorpen en plaatsen. Hij laat Theo weten dat hij tevreden is met zijn kamer, groot en licht genoeg om er te werken en met een kachel en een klein balkon. In het gebouw is nu het Van Gogh Huis gevestigd, dat na een verbouwing op 16 juni 2023 de deuren weer zal openen. Je kunt er zelfs de kamer betreden waar Vincent van Gogh in 1883 logeerde. Zijn bed staat nog op dezelfde plaats, de tekendoos is open, het verfpalet klaar voor gebruik. Misschien maakt Vincent een lange wandeling door het veen, het lijkt alsof hij elk moment weer terug kan komen... Een voorproefje? Bekijk de online videotour over deze bijzondere locatie.
Uitstapjes naar Zweeloo
Zweeloo, een karakteristiek esdorp, was in de 19e eeuw al een geliefde plek om inspiratie op te doen voor kunstenaars. Ook Van Gogh maakt een paar keer een uitstapje naar dit dorp en tekende dan wat hem opviel. Hij schetste bijvoorbeeld een appelboomgaardje en een spinster aan een spinnenwiel en maakte een tekening van het Hervormde kerkje.
In een van de brieven vertelt Vincent uitgebreid over een uitstapje naar Zweeloo. Zo schrijft hij aan zijn broer Theo: “Het inrijden van het dorp was toch zoo mooi…” Hij heeft het over de bemoste daken van schuren en schaapskooien, imposante eikenbomen en brede huizen. Lyrisch is hij over de kleurenpracht op de vroege ochtend, van goudgroen tot rood en blauw, "of geelachtigen donkere lilasgrijzen, toonen van onuitsprekelijke reinheid in het groen van de korenveldjes".
Grijze luchten vol kleur?
Met veel gevoeligheid kan Van Gogh de sfeer en de kleuren van een landschap beschrijven. Stel, je loopt op een frisse herfstochtend naar buiten en de lucht is grijs. Dit is wat Vincent dan ziet: "De lucht effen, blank, lichtend, niet wit doch een lilas dat niet te ontcijferen is, wit waar men rood, blaauw, geel in ziet wemelen, dat alles reflecteert en men overal boven zich voelt, dampig is en zich vereenigt met den dunnen mist beneden. Alles tot elkaar brengt in een gamma van fijne grijzen.” Mooi, he? Verwonder je net als de kunstenaar en geniet van het steeds wisselende landschap van Drenthe en haar weidse wolkenluchten. Kom hier onthaasten en nieuwe energie opdoen.
Oeroude gletsjerdalen
Het typisch Drentse oerlandschap met hunebedden her en der moet je eens hebben bezocht. Hier leefden al mensen in de prehistorie. IJs en smeltwater uit voorbije ijstijden kneedden en boetseerden het landschap tot heuvelruggen en beekdalen.
In het UNESCO geopark De Hondsrug komt het verhaal van dit unieke landschap van Oost Drenthe tot leven. Hoe de hunebedbouwers hun grafmonumenten stapelden. Hoe belangrijk de Hondsrug was als handelsroute en hoe het veen werd afgegraven. Schitterende natuur met afwisselende fiets-, wandel- en paardrijroutes.
Veenlandschap
In het openluchtmuseum Veenpark vlakbij Emmen stap je terug in de tijd. Hier zie je hoe de mensen leefden in veendorpen en plaggenhutten, hoe zij werkten in de veenlanden. Wil je zelf wandelen door het veenlandschap in Drenthe? Op de grens met Duitsland ligt het internationale natuurpark Moor-Veenland, waar je heerlijk kan wandelen en fietsen in de natuur. Kijk door de ogen van Vincent en verwonder je over de kleuren in de lucht en het land. Het Veenloopcentrum is een mooi startpunt voor wandelingen en excursies door het hoogveengebied Bargerveen.
Ook een leuk uitje is het Industrieel Smalspoor Museum in Erica. Smalspoorlocomotieven en andere oude machines worden door vrijwilligers met liefde onderhouden. Vanuit het museum maak je met een treintje een tocht door een prachtig gebied, grotendeels over een origineel traject, dat vroeger werd gebruikt voor de turftransport. Nóg een stukje geschiedenis van het veen.
Vertrek naar Brabant
Als de dagen korter worden en het weer slechter wordt, krijgt Vincent het steeds moeilijker. Hij voelt zich eenzaam en het geld is op. Begin december 1883 gaat hij terug naar Brabant, naar het ouderlijk huis in Nuenen. Na zijn avontuur in Drenthe weet Vincent het nog zekerder: hij wordt ‘boerenschilder’. Volg de voetsporen van Vincent in Brabant.
Niet alle schilderijen die Vincent schilderde in Drenthe zijn bewaard gebleven. De meest bekende uit deze periode zijn De Turfschuit en Onkruid verbrandende boer. Ook maakte hij een aquarel van de ophaalbrug tegenover het logement in Nieuw Amsterdam.
Het is hier zoo gansch & al dat wat ik mooi vind. Dat wil zeggen, ’t is hier vrede.
Drents Museum: op reis met Vincent
Vanaf 11 september 2023 kun je in het Drents Museum in Assen een tentoonstelling bezoeken over Vincents periode in Drenthe. Volg hem in zijn omzwervingen door het Drenthe van 1883 en hoe het leven toen was. De vele brieven geven je een inkijkje in zijn zoektocht naar geluk en succes als kunstenaar. Ook is er aandacht voor Vincents inspiratiebronnen, het werk van tijdgenoten en de betekenis van de Drentse periode in het oeuvre van de kunstenaar. Met het Drentse avontuur is een onmisbaar hoofdstuk aan Vincents levensverhaal toegevoegd.
Vincent van Gogh: gevormd door het Nederlandse platteland
Ontdek het Nederlandse landschap dat Vincent van Gogh tot een van de grootste schilders ooit maakte. Treedt in zijn voetsporen en ervaar al het moois van Brabant en Drenthe.
Lees meer