Nederland en 80 jaar vrijheid
9 sep. 2024In Nederland zijn we er ons van bewust dat vrijheid, gelijkheid, democratie en de rechtsstaat niet vanzelfsprekend zijn. We koesteren ze en dragen ze uit. De wil om vrijheid actief te beschermen is de laatste jaren toegenomen, zeker nu machtsverhoudingen in de wereld continu verschuiven en de instabiliteit in en rondom Europa toeneemt. Vergeet niet: vrijheid, democratie en de rechtsstaat zijn niet vanzelfsprekend. Deze moeten gekoesterd, uitgedragen en beschermd worden.
Van 12 september 2024 tot en met 15 augustus 2025 staat Nederland stil bij 80 jaar bevrijding. Op 12 september is het precies 80 jaar geleden dat de eerste geallieerde soldaten voet op Nederlandse bodem zetten, in het zuiden van Limburg. In de elf maanden die volgden werd de rest van het Nederlands Koninkrijk bevrijd. Daarmee is Nederland al een mensenleven lang een vrij land. En dat wordt gevierd, op allerlei momenten en plaatsen.
Terugblik 1940-1945
Op 10 mei 1940 trekken Duitse soldaten de Nederlandse grens over. Niet lang daarna bombarderen ze Rotterdam en besluit de Nederlandse legerleiding zich over te geven. Nederland is bezet. Tijdens de bezetting zijn er ook Nederlanders die vrijwillig met de Duitsers meewerken: collaborateurs. Ze helpen mee aan de Jodenvervolging, verraden onderduikers en verzetsorganisaties of treden toe tot het Duitse leger. Zo’n 25.000 Nederlanders nemen deel aan de Waffen-SS. Ze vechten met de Duitsers mee voor uitbreiding van het Derde Rijk.
Voor de Tweede Wereldoorlog leefden Joden en niet-Joden hier met, naast en langs elkaar. In de oorlog worden zo’n 107.000 van de 140.000 Nederlandse Joden gedeporteerd. Veel van hen komen eerst terecht in het Nederlandse Kamp Westerbork. Er keren uiteindelijk maar 5.200 Joden levend terug. Het Nationaal Holocaustmuseum in Amsterdam zet de Jodenvervolging in Nederland centraal en geeft de slachtoffers een herkenbaar gezicht.
Jaarlijkse Bevrijdingsfestivals
Op 4 en 5 mei staat Nederland nog altijd in teken van herdenken en vieren, waarbij 4 mei in het teken staat van de Nationale Dodenherdenking voor de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en andere oorlogssituaties wereldwijd. Op 5 mei wordt de Bevrijdingsdag gevierd het liefst kleurrijk, uitbundig en luidruchtig. De Bevrijdingsfestivals zijn al meer dan 30 jaar een begrip in Nederland. Jaarlijks vinden er meer dan 200 optredens plaats, verspreid over verschillende steden in het land.
Koloniaal verleden van Nederland
Het Nederlandse koloniale verleden heeft diepe sporen nagelaten. Koloniën zoals Suriname en Nederlands-Indië maakten van Nederland een bijzonder welvarend land. De Nederlandse identiteit wordt hier vaak mee geassocieerd: een ondernemend volk dat de wereld verkende en veroverde. Klopt dit eigenlijk wel? Kolonisatie ging immers gepaard met slavenhandel, onderdrukking en exploitatie. Dit blijft een gevoelig onderwerp binnen zowel de maatschappij als de geschiedschrijving. Het koloniale en slavernijverleden contrasteert scherp met het zelfbeeld van Nederlanders als tolerant, humanitair en vooruitstrevend.
De pijnlijke realiteit van het koloniale rijk dat Nederland opbouwde, is een feit. Recent werden excuses aangeboden als eerste stap richting herstel. Er zullen nog verdere stappen moeten volgen. Jaarlijks wordt in meerdere steden in Nederland op 1 juli Ketikoti gevierd. Deze datum markeert de afschaffing van de slavernij in Suriname en de Nederlandse Antillen in 1863. De naam betekent "de ketenen zijn gebroken" en de dag staat in het teken van herdenking en viering.
Vredespaleis in Den Haag
In een wereld waarin machtsverhoudingen continu verschuiven en instabiliteit in en rondom Europa toeneemt, is de wil om vrijheid wereldwijd actief te beschermen alleen maar groter geworden. Het Vredespaleis in Den Haag fungeert als een belangrijk symbool voor de waarden van vrede en gerechtigheid. Dit iconische gebouw, gelegen in het hart van de internationale stad van vrede en recht, staat als een baken voor de internationale gemeenschap die streeft naar vreedzame oplossingen voor conflicten.
Het Vredespaleis herbergt het Permanent Hof van Arbitrage, het Internationaal Gerechtshof van de Verenigde Naties en de Haagse Academie voor Internationaal Recht. Deze instellingen worden ondersteund door de Bibliotheek van het Vredespaleis, die bekendstaat als een van de meest prestigieuze bibliotheken in haar vakgebied. De Carnegie Stichting, vernoemd naar de filantroop Andrew Carnegie die het Vredespaleis financierde, is de eigenaar en beheerder van het imposante gebouw.
De historische wortels van Den Haag, als centrum voor internationale vrede en recht, gaan terug tot de Eerste Haagse Vredesconferentie, die van 18 mei tot 29 juli 1899 werd gehouden. Deze baanbrekende conferentie, geïnitieerd door de Russische tsaar Nicolaas II onder invloed van de denkbeelden van Jan Gotlib Bloch en Bertha von Sutteren en gehost door de Nederlandse koningin Wilhelmina, had als doel om vreedzame conflictbeslechting en ontwapening te bevorderen.
De bijeenkomst vond plaats in het Koninklijk Paleis Huis ten Bosch in Den Haag, een stad die toen een neutrale positie innam binnen het Europese spanningsveld. Door de jaren heen heeft de koninklijke stad Den Haag zich verder ontwikkeld en geprofileerd als het centrum waar internationale geschillen op vreedzame wijze worden opgelost en waar de waarden van rechtvaardigheid en vrede hoog in het vaandel staan.